Robbeneiland

Robbeneiland kent een grimmige geschiedenis als gevangeniseiland. Bijna 400 jaar lang werden op deze plek politieke gevangen opgesloten, waaronder anti-apartheidsstrijders zoals Nelson Mandela en Robert Sobukwe. Het is misschien niet het meest vrolijke, maar wel het meest indrukwekkende uitstapje dat je vanuit Kaapstad kan maken. Je krijgt er een indringend inkijkje in de geschiedenis van Zuid-Afrika.

Geschiedenis

Robbeneiland kent een bloedige geschiedenis, beginnende in de zeventiende eeuw, toen de Vereenigde Oostindische Compagnie onder leiding van Jan van Riebeeck er een strafkolonie van maakte. Eerst voor rebellerende Khoikhoi, later voor gevangenen uit Nederlands-Indië. Vanwege de desolate ligging en het ijskoude water waren er weinig ontsnappingsmogelijkheden en daar maakte de VOC dankbaar gebruik van. In de geschiedenis van Robbeneiland is het slechts drie gevangenen gelukt om heelhuids de overkant te bereiken. Na de Nederlanders namen de Engelsen in 1795 het bewind over en van 1836 tot 1931 was het eiland in gebruik als leprakolonie, waar zieken werden geïsoleerd van de rest van de bevolking.

Prikkeldraad op Robbeneiland

D van Robbene gevangenis op Robbeneiland

Politieke gevangenis

In 1936 komt Robbeneiland in handen van de Zuid-Afrikaanse Weermacht en vanaf 1961 gaat het eiland dienen als gevangenis voor onder andere tegenstanders van het apartheidsregime en voorvechters van de democratie. Onder meer anti-apartheidsstrijders Nelson Mandela en Robert Sobukwe worden gevangen genomen en aan het werk gezet op Robbeneiland, en het duurt nog tot 1991 tot de laatste politieke gevangen worden vrijgelaten. In 1996 wordt de gevangenis op Robbeneiland officieel gesloten en in 1999 is deze plek door UNESCO benoemd tot Werelderfgoed.

Rondleidingen

Een bezoek aan Robbeneiland geeft een bijzonder inkijkje in de recente en niet zo fraaie geschiedenis van Zuid-Afrika. Tijdens een rondleiding bezoek je verschillende plekken op het eiland en gedurende een bustour vertellen ex-gevangen indringende verhalen over hun tijd in de gevangenis, de geschiedenis van het eiland en over het apartheidsregime.

Nadat de ferry is aangemeerd aan de oostkant van het eiland kun je overstappen op een bus die langs de verschillende bezienswaardigheden rijdt. Onderweg kom je langs gebouwtjes en plekken met elk hun eigen verhaal, waaronder de begraafplaats uit het tijdperk van de leprakolonie, het hutje waar Robert Sobukwe negen jaar lang eenzaam zat opgesloten en de kalksteengroeve waar gevangenen aan het werk werden gezet. De tour eindigt met een bezoek aan het zwaarbewaakte gevangenisdeel waar duizenden vrijheidsstrijders jarenlang zaten opgesloten.

Uitleg in de gevangenis op Robbeneiland

Cel in Robbeneiland

Sectie B

De gevangenis op Robbeneiland was ten tijde van de apartheid opgedeeld in vier secties: A, B, C en D. Sectie B was gereserveerd voor de politieke gevangen en de verhalen die de oud-gedetineerden je vertellen tijdens een tour zijn verschrikkelijk. Gevangen werden opgesloten in kleine hokjes met getraliede ramen en moesten dwangarbeid verrichten in de kalkmijn. Ze werden zowel geestelijk als fysiek mishandeld en mochten bijna geen contact hebben met de buitenwereld. En ook hier werd onderscheid gemaakt in afkomst: het dieet van de gevangen was gebaseerd op hun huidskleur.

Nelson Mandela

De beroemdste gevangene van Sectie B. was Nelson Mandela, de ANC-leider die later de president van Zuid Afrika zou worden. Hij zat van 1964 tot 1982 op het eiland opgesloten. Tijdens je bezoek aan het eiland kun je een kijkje nemen in zijn voormalige cel, nummer 46664. Een klein, kaal hok van amper twee bij twee meter, met slechts een dun matje om op te slapen. Mandela werd net als de andere gevangen aan het werk gezet in de kalkmijn op het eiland, waar hij blijvende schade aan zijn hoornvlies opliep vanwege het stof en de weerkaatsing van het felle zonlicht.

Het is zeker een aanrader om voor je bezoek de autobiografie van Nelson Mandela te lezen, die hij deels en in het geheim op Robbeneiland schreef. Want met alle details in je achterhoofd gaat deze plek pas echt leven.

Poster met Mandela op Robbeneiland

Kaapstad en de Tafelberg gezien vanaf Robbeneiland

Robbeneiland— Hoe kom je er?

Robbeneiland ligt zo’n 13 kilometer uit de kust ten noordwesten van Kaapstad en je moet zeker een halve dag uittrekken voor een bezoek. De ferry’s vertrekken vier keer per dag vanaf de Nelson Mandela-gate van het Victoria & Albert Waterfront: de eerste boot vertrekt om 9 uur ’s ochtends, de laatste om 3 uur ’s middags, waarna je op het eiland meteen wordt opgepikt door de bus. De totale tour duurt 3,5 à vier uur, inclusief vaartijd.

Houd er rekening mee dat een bezoek aan Robbeneiland tot de meest populaire excursies van Kaapstad behoort en dat rondleidingen meestal vol zitten. Reserveer daarom minstens 7 dagen van tevoren online kaartjes om er zeker van te zijn dat je mee kan op de gewenste tour.